Co druga polska pielęgniarka odczuwa symptomy depresji, a co trzecia ma objawy lękowe. Z kolei u co czwartej pielęgniarki pojawiają się myśli samobójcze. Więcej niż jedna na dziesięć pielęgniarek rozważa też zmianę zawodu. To alarmujące wnioski z raportu biura europejskiego Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), który został opublikowany 10 października, w Światowy Dniu Zdrowia Psychicznego.
Celem raportu było zbadanie zdrowia psychicznego, dobrostanu oraz warunków pracy lekarzy i pielęgniarek w 27 krajach Unii Europejskiej oraz w Islandii i Norwegii. Ankieta była przeprowadzana między październikiem 2024 a kwietniem 2025 roku. Odpowiedziało ponad 120 000 lekarzy i pielęgniarek z 29 krajów, przy czym w końcowej analizie uwzględniono 90 171 ważnych odpowiedzi.
Co trzeci medyk (lekarz i pielęgniarka) w badanych krajach był w minionym roku narażony na mobbing lub groźby przemocy w pracy, podczas gdy 10% zgłasza narażenie na przemoc fizyczną i molestowanie seksualne. Co czwarty lekarz pracuje ponad 50 godzin tygodniowo. Pracownicy narażeni na przemoc, molestowanie i mobbing zgłaszają dwukrotnie większe problemy ze zdrowiem psychicznym. Wraz ze wzrostem liczby godzin pracy i częstotliwości nocnych zmian zwiększa się ryzyko wystąpienia problemów ze zdrowiem psychicznym.
Jeden na trzech medyków (lekarzy i pielęgniarek) w 29 uczestniczących krajach zgłasza objawy zgodne z zaburzeniami lękowymi i depresyjnymi, przy czym wskaźniki występowania w poszczególnych krajach wahają się od 10% do ponad 50% dla lęku i depresji. Lekarze i pielęgniarki są pięć razy bardziej narażeni na objawy depresji niż ogólna populacja (32% vs 6%). Trzy procent zgłasza objawy prawdopodobnego uzależnienia od alkoholu. Jeden na dziesięciu zgłasza myśli samobójcze lub myśli o krzywdzeniu samego siebie. Warunki pracy są trudne, a połowa wszystkich lekarzy i pielęgniarek zgłasza narażenie na przemoc w miejscu pracy. Dostęp do wsparcia i struktur ochronnych – na poziomie indywidualnym, interpersonalnym i organizacyjnym – jest daleki od powszechnego.
Z raportu wynika, że istnieje wyraźny i spójny związek między lepszymi warunkami pracy a lepszym zdrowiem psychicznym w różnych krajach. Należy uwzględnić zarówno czynniki ryzyka, jak i ochronne, aby kształtować środowiska umożliwiające optymalne zdrowie psychiczne i dobrostan wszystkim pracownikom sektora zdrowia i opieki. Pilnie potrzebne jest uwzględnienie zarówno czynników ryzyka, jak i ochronnych w celu kształtowania środowisk sprzyjających optymalnemu zdrowiu psychicznemu i dobremu samopoczuciu wszystkich pracowników służby zdrowia i opieki. Ochrona i promowanie zdrowia psychicznego oraz warunków pracy pracowników służby zdrowia i opieki nie tylko poprawi ich dobrostan, ale także przyczyni się do wzmocnienia całej opieki zdrowotnej poprzez spodziewane zmniejszenie liczby dni chorobowych i rotacji kadry.
Autorzy raportu proponują szereg działań mających na celu zapobieganie zaburzeniom psychicznym, ochronę i promowanie zdrowia psychicznego oraz dobrostanu, a także tworzenie środowisk sprzyjających odwróceniu pogarszającego się kryzysu, z jakim borykają się systemy opieki zdrowotnej.
1. Wdrażanie zasady zerowej tolerancji wobec zastraszania, molestowania i innych form przemocy w miejscu pracy.
2. Poprawa przewidywalności i elastyczności pracy zmianowej w celu ochrony zdrowia psychicznego oraz zapewnienia pracownikom większej kontroli nad harmonogramem.
3. Zarządzanie nadgodzinami zgodnie z potrzebami i uprawnieniami pracowników ochrony zdrowia, przy jednoczesnym przemyśleniu norm i kultury w miejscu pracy.
4. Rozwijanie kompetencji liderów i menedżerów w ochronie i promowaniu zdrowia psychicznego oraz dobrostanu pracowników.
5. Zarządzanie nadmiernym obciążeniem pracą w celu świadczenia usług zdrowotnych wysokiej jakości, poprzez poprawę podejścia do zatrudnienia i optymalizację procesów pracy.
6. Umożliwienie wszystkim pracownikom dostępu do wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego i używania substancji oraz ułatwienie wczesnej interwencji.
7. Priorytetowe traktowanie regularnego monitorowania i raportowania warunków pracy oraz stanu zdrowia psychicznego.
DANE DOTYCZĄCE PIELĘGNIAREK
Uzależnienie od alkoholu
Polska – 4%
UE 27+2 – 2%
Lęk
Polska – 33%
UE 27+2 – 24%
Depresja
Polska – 50%
UE 27+2 – 32%
Pojawiające się myśli samobójcze
Polska – 26%
UE 27+2 – 13%
Zamiar odejścia odejścia z zawodu
Polska – 11,1%
UE 27+2 – 15,4%
Urlop chorobowy z powodu problemów ze zdrowiem psychicznym
Polska – 10,4%
UE 27+2 – 10,5%
Źródło: WHO
